Kayzen

Koronavirusun yayılma sürətini azaltmaq üçün zəruri olan insan davranışındakı müvəqqəti dəyişikliklər real iqtisadi xərclərə səbəb olur. İndiki vəziyyətlə bağlı son dövrlərə aid bir nümunə olmadığını nəzərə alsaq, bu xərcləri qiymətləndirmək çətindir. Bəs maariflənməyimiz üçün keçmişdən ala biləcəyimiz dərslər varmı?
Cavab - bəli. İndiki vəziyyəti başa düşməyimiz üçün biz, iqtisadiyyat tarixindən üç dərs götürə bilərik.

Davamı →

Azad bazar iqtisadiyyatından doğan silsilə böhranlar ikinci dünya müharibəsindən sonra da səciyyəvi hal almışdı. Müharibədən sonra 1948 — 1949, 1953 — 1954, 1957 — 1958, 1960 — 1961, 1969 — 1970, 1974 — 1975, 1979 — 1982, 1990 — 1991- və XX əsrin son illərində iqtisadi böhranlar baş vermişdi. Onlardan 1974 — 1975-ci illər böhranı daha dərin və əhatəli olmuşdu.
Bu böhran ABŞ, İngiltərə və AFR-də başlamış, eyni vaxtda bütün kapitalist ölkələrini əhatə etmişdi. Böhranın belə əhatəli olması müharibədən sonra dünya iqtisadi inkişafında baş vermiş yeni meyllər ilə əlaqədar idi. Belə ki, ikinci dünya müharibəsindən sonra elmi-texniki tərəqqi nəticəsində kapitalizm dəyişilmiş, istehsalda beynəlmiləlləşmə artmış, beynəlxalq əmək bölgüsü və ixtisaslaşma dərinləşmişdi.
Ardı →

XX əsr iri iqtisadi böhranlarla da səciyyəvidir. Böhran bazar iqtisadiyyatının başlıca xüsusiyyətidir. Bu səbəbdən hələ XIX əsrin əvvəllərindən etibarən bazar iqtisadiyyatı ölkələrində vaxtaşırı iqtisadi böhranlar baş vermişdi. XX əsrdə o daha da güclənmişdi.
Dünya XX əsrə 1900 — 1903-cü illərdə təxminən eyni vaxtda Rusiya və ABŞ-da başlanan sənaye böhranı şəraitində daxil olmuşdu. Bu böhran əvvəl metallurgiya sənayesini, sonra isə kimya, energetika və tikinti sahələrini əhatə etmişdi. Sənaye böhranı Almaniyanı, İtaliyanı, Fransanı və b. sənaye ölkələrini də bürüyərək ümumi xarakter almışdı. O, əksər sənaye müəssisələrini iflasa uğratmış, işsizlərin sayı kütləvi olaraq artmışdı. Lakin dünya ölkələri tezliklə böhran vəziyyətindən çıxmışdılar. İstehsal normallaşmağa başlamış, sərmayə qoyuluşu yüksəlmişdi.
Ardı →